Pigmentvlekken komen veel voor. Ik durf zelfs te zeggen dat het een van de meest voorkomende hulpvragen is die ik in de praktijk krijg. Ze zijn er in soorten en maten. En dan niet alleen in het gezicht, maar ook op de handen en het decolleté. Maar hoe ontstaan pigmentvlekken eigenlijk? En welke varianten zijn er bekend?
Wat is pigment?
Pigment (melanine) wordt aangemaakt door pigmentcellen (melanocyten) onder invloed van zonlicht (uv-stralen, infrarood en zichtbaar licht). Het proces van aanmaak van pigment kan je zelf goed waarnemen; de huid krijgt een zichtbare bruine kleur (zongebruind). Deze bruine kleur is de natuurlijke beschermingsreactie van de huid tegen de invloed van de zon.
Hoe ontstaan pigmentvlekken?
Bij een verstoring in de pigmentaanmaak hoopt de melanine zich op en kunnen er vlekken ontstaan. Blootstelling aan de zon is een belangrijke oorzaak, maar ook (erfelijke) aanleg, medicijngebruik, hormonale veranderingen en irriterende stoffen in producten kunnen boosdoeners zijn. Om pigmentvlekken op de juiste manier te behandelen, is het belangrijk om te weten om welke soort pigmentstoornis het gaat. Pigmentvlekken verschillen per soort van vorm, kleur, diepte en ontstaansoorzaak.
Welke verschillende soorten pigmentvlekken zijn er bekend?
Lentigo solaris (zonnevlek, ook wel bekend als ouderdomsvlek)
De meest voorkomende pigmentvlekken zijn de zogenaamde ouderdomsvlekken. Deze vlekken ontstaan onder invloed van de zon en zie ik vaak op plaatsen waar de huid veel wordt blootgesteld aan de zon, zoals gezicht, handen en decolleté. Deze vorm van pigmentvlekken is vaak goed te behandelen met IPL, of met een peeling.
Melasma (zwangerschapsmasker)
Melasma staat ook wel bekend als zwangerschapsmasker. Deze pigmentvlekken worden dan ook vaak tijdens de zwangerschap gezien, maar kunnen ook worden getriggerd door anticonceptie, hormoontherapie en de zon (ja, daar is-ie weer). Soms zie je dat de vlekken na een zwangerschap of bij het veranderen van anticonceptievorm verdwijnen, maar dat is niet bij iedereen het geval.
Melasma kenmerkt zich door vage, symmetrische vlekken. Typerend voor melasma is dat de pigmentvlekken zich laten zien op het voorhoofd, de jukbeenderen en de bovenlip.
Het behandelen van melasma vraagt wat extra aandacht. Oppervlakkige melasma (epidermaal pigment) is redelijk goed te behandelen; diepe pigmentvlekken (dermaal gelegen pigment) zijn een stuk uitdagender. In sommige gevallen kan het zelfs zo zijn dat je pigment met een behandeling verergert.
Epheliden (sproeten)
Sproeten zijn goedaardige, lichtbruine tot donkerbruine vlekjes, die meestal in het gezicht of op de aan de zon blootgestelde delen van je huid ontstaan. Ze ontstaan al op jonge leeftijd, vanaf het moment dat kinderen buiten gaan spelen. Sproeten kunnen familiair voorkomen, maar hebben ook te maken met je huidtype en haarkleur. Sommige mensen vinden sproetjes charmant staan, anderen kunnen ze als ontsierend ervaren. Er zijn verschillende mogelijkheden om sproetjes lichter te maken, zoals het gebruik van huidverzorging met vitamine C, retinol of glycolzuur. De beste methode om sproetjes te verwijderen is met IPL of laser.
Poikiloderma van Civatte
Poikiloderma van Civatte is een combinatie van teleangiëctastieën (verwijde bloedvaatjes), hypopigmentatie en hyperpigmentatie. Het ontstaat door zonschade, vaak door de combinatie van parfum en zon, en uit zich meestal op een leeftijd tussen de 30-40 jaar. De vlekken komen het meest voor aan de zijkanten van de hals. Behandeling met laser of IPL is mogelijk, maar vraagt wel enige ervaring van de behandelaar vanwege de verschillende componenten (roodheid, hyper- en hypopigmentatie).
Café-au-laitvlekken
Een café-au-laitvlek is meestal een lichtbruine vlek, maar kan soms ook donkerbruin zijn. Met deze pigmentvlekken word je geboren en ze kunnen na je 2e levensjaar nog donkerder kleuren. Mocht de café-au-laitvlek cosmetisch storend zijn, dan kan er worden behandeld met laser of IPL. De effectiviteit is matig, de kans op een recidief (opnieuw voorkomen) is aanwezig.
Post-inflammatoire hyperpigmentatie
Post-inflammatoire hyperpigmentatie is een donkere verkleuring van de huid die optreedt na een ontsteking of beschadiging van de huid. Dit kan van alles zijn, denk aan puistjes, krasjes, brandwonden maar ook een cosmetische behandeling zoals een peeling of microneedling. Vooral huidtypes 3-6 zijn hier gevoelig voor. PIH trekt over het algemeen binnen zes maanden tot een jaar vanzelf weer weg. In sommige gevallen kunnen blekende crèmes of een peeling effect hebben.
Kun je pigmentvlekken voorkomen?
Om pigmentvlekken te voorkomen of te onderdrukken is gebruik van een zonnebrandcrème zeer aan te raden. Helaas speelt zonlicht in de meeste gevallen een grote rol bij het ontstaan van pigmentvlekken. Het beste advies dat ik kan geven, is: gebruik elke dag een SPF, niet alleen als bescherming tegen pigmentvlekken maar ook tegen huidveroudering. Lees voor meer info hierover mijn blog Zonbescherming: anti-ageingproduct nummer 1.
